Ingenie Dammers woont in een chique, groene wijk met moderne villa’s en grote tuinen vol oude bomen. Zodra ze mij bij het tuinhek ziet staan, loopt zij opgewekt naar mij toe. Haar warme uitstraling en open blik nodigen meteen uit om binnen te komen. Ik ben benieuwd naar haar eerste kunstaankoop en vooral naar het verhaal achter de aanschaf ervan.
Omringd door kunst
Ingenie geeft al ruim twee jaar leiding aan Zanolino Gallery & Atelier, een succesvolle galerie op Pietermaai. Hoewel ik haar voornamelijk ken als galeriehouder, valt het mij op dat zij thuis eveneens omringd is door kunst. Ze geniet ervan om dagelijks met kunst bezig te zijn, maar vertelt dat dit niet altijd zo geweest is. Haar interesse hiervoor ontstond pas nadat ze op Curaçao terechtkwam.
Kennismaking
In Zoetermeer, waar Ingenie opgroeide, was kunstgeschiedenis weliswaar haar favoriete vak op school, maar door het beperkte aanbod in haar omgeving kwam ze verder niet in aanraking met kunst. Wanneer Ingenie in 1993 naar Curaçao verhuist, is een van de eerste mensen die ze leert kennen kunstenaar Herman van Bergen en zijn vrouw Daisy Casimiri. De toevallige kennismaking groeit al snel uit tot een hechte vriendschap. Met Herman voert Ingenie lange gesprekken over kunst, zijn wereldvisie en het kunstenaarschap. Feitelijk is de vriendschap met het kunstzinnige echtpaar haar introductie tot de hedendaagse beeldende kunst.
Galerie bezoek
In 1998 houdt Herman een solo-expositie in het toenmalige Classic Caribbean Art Gallery van Ashley Mauricia, op Brievengat. De titel van de expositie is Human Fertilizer (Menselijke Mest). Ingenie en haar toenmalige partner zijn daar vanzelfsprekend bij, als goede vrienden. Tot haar verrassing ziet ze een schilderij dat meteen haar aandacht trekt. Het is een portret van een soort mummie, uitgevoerd in gouache* op papier, met de titel Schrumpfkopf. Mummie van het Verloren Paradijs.
Door de vele gesprekken die Ingenie met Herman voerde, wist zij dat vergankelijkheid en de dood al vroeg belangrijke thema’s voor hem waren. Na de kunstacademie studeerde Herman antropologie tot aan zijn kandidaats. Zijn interesse ging vooral uit naar de volkeren in het Amazone gebied van Zuid-Amerika: hun gebruiken, tradities en rituelen. Met name de gemeenschappen die diep in het regenwoud woonden en nauwelijks contact met de rest van de wereld hadden, fascineerden hem.
Memento Mori
Oorlogvoering tussen de stammen, was onderdeel van deze cultuur. Bepaalde stammen, zoals de Jivaro’s, onthoofden hun gedode vijand en gebruikten een speciaal procedé om van deze hoofden een verschrompelde versie te maken, de tsantsa. De tsantsa werd bewaard als een trofee, omdat men geloofde dat het de ziel van de vijand bevatte. Het werd gedragen als bescherming en gebruikt bij religieuze ceremonies. Het schilderij van Herman is geïnspireerd op de tsantsa en weerspiegelt zijn interesse voor de mystiek achter deze tradities.
Als Ingenie dit werk op de expositie ziet, is ze verrast en zelfs diep geraakt. Ze omschrijft het portret als indrukwekkend, uitdagend en beangstigend. Daarnaast herkent ze er een persoonlijke boodschap in. Het schilderij is een memento mori, een herinnering aan de vergankelijkheid van het leven en daarmee een aansporing om het leven te koesteren. Het is zeker geen alledaags kunstwerk. Ingenie vergelijkt het met De schreeuw (1910) van Edvard Munch (1863-1944), een werk dat in vrijwel elk kunstgeschiedenisboek voorkomt. Net als De Schreeuw roept dit werk een unheimisch gevoel op dat nog lang in je gedachten blijft hangen.
Prijzig
Doordat het werk prijzig is, twijfelt Ingenie over de aankoop. Tot haar ontsteltenis wordt het werk tijdens de opening al verkocht. Ze herinnert zich dat moment en de teleurstelling nog goed. Aan het einde van de avond ontdekt ze dat haar toenmalige partner de koper is. Hij heeft het werk gekocht om het haar cadeau te doen. Het bedrag dat haar deed twijfelen, was voor hem geen obstakel. Ingenie’s blijdschap is groot, en het schilderij is sindsdien altijd bij haar gebleven. Waar ze ook woont, het krijgt overal een prominente plek in de huiskamer. Ze vindt het prachtig en geniet er elke dag van.
Gewoon voor iedereen
Het kunstwerk komt onverwacht in haar bezit en Ingenie merkt op dat het iets in haar heeft veranderd. Kunst, dacht ze voorheen, is voor bijzondere en aparte mensen en niet voor gewone mensen als zijzelf. Maar opeens heeft zij een kunstwerk in haar bezit, en dat ging toch vanzelf. “Het is eigenlijk niet zo gecompliceerd”, realiseert zij zich. “Je kunt het heel ingewikkeld maken, maar kunst is gewoon voor iedereen”.
Een gevarieerde collectie
Sindsdien koopt Ingenie vaker kunst en recent kocht ze een groot schilderij voor in de woonkamer. “Hier thuis zeggen ze weleens dat het vol is, maar ik vind van niet”, stelt ze resoluut. Wanneer je eenmaal in de wereld van kunst stapt, kijk je met andere ogen en gebeuren er bijzondere dingen. Bij iedere nieuwe aankoop moet er wel een klik zijn. Ze kiest alleen kunst die haar aanspreekt, haar blij maakt en waar ze echt van kan genieten.
Inmiddels heeft Ingenie een gevarieerde collectie kunstwerken in huis, met schilderijen, beelden, keramiek en werken in mixed media. Terwijl zij nadenkend haar blik over de collectie laat glijden, verschijnt er een tevreden uitdrukking op haar gezicht. “Alles klopt”, concludeert ze. Het is evident dat kunst niet alleen haar huis, maar ook haar leven heeft verrijkt.
